Giải quyết tranh chấp hàng hải trong thời đại chuyển đổi số: Pháp luật quốc tế và thực tiễn Việt Nam.

 

 Giải quyết tranh chấp hàng hải trong thời đại chuyển đổi số: Pháp luật quốc tế và thực tiễn Việt Nam. " 

TÁC GIẢ. TIẾN SĨ ĐỖ HỮU VINH

Lời nói đầu 

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ngành hàng hải – vốn là huyết mạch của thương mại quốc tế – đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của công nghệ số. Sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, blockchain và các hệ thống điều hướng tự động không chỉ làm thay đổi phương thức vận hành truyền thống mà còn đặt ra nhiều thách thức pháp lý mới, đặc biệt trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp hàng hải.

Luận án “Cơ chế giải quyết tranh chấp hàng hải trong thời đại chuyển đổi số: Pháp luật quốc tế và thực tiễn Việt Nam” được thực hiện nhằm làm rõ tác động của chuyển đổi số đến cơ chế giải quyết tranh chấp hàng hải, phân tích khuôn khổ pháp lý quốc tế hiện hành, đánh giá thực trạng tại Việt Nam và đề xuất các định hướng hoàn thiện phù hợp với điều kiện thực tiễn và xu thế phát triển toàn cầu.

Về kết cấu, luận án gồm 4 chương:

• Chương 1: Tổng quan về tranh chấp hàng hải và chuyển đổi số
  Trình bày cơ sở lý luận về tranh chấp hàng hải, quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng hải và sự cần thiết nghiên cứu mối quan hệ giữa hai yếu tố này.

• Chương 2: Cơ chế giải quyết tranh chấp hàng hải theo pháp luật quốc tế trong bối cảnh chuyển đổi số
  Phân tích các quy định quốc tế, các cơ chế tài phán như Tòa án quốc tế về Luật Biển (ITLOS), trọng tài quốc tế, cùng với tác động của công nghệ số đối với hiệu quả giải quyết tranh chấp.

• Chương 3: Thực tiễn giải quyết tranh chấp hàng hải tại Việt Nam trong thời đại chuyển đổi số
  Nghiên cứu thực trạng pháp luật, cơ sở hạ tầng, năng lực thể chế và các thách thức đặt ra cho Việt Nam trong việc xử lý tranh chấp hàng hải hiện đại.

• Chương 4: Định hướng và giải pháp hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp hàng hải tại Việt Nam
  Đề xuất các giải pháp lập pháp, thể chế, kỹ thuật và quốc tế hóa nhằm tăng cường hiệu quả, tính minh bạch và phù hợp của hệ thống giải quyết tranh chấp hàng hải tại Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Thông qua quá trình nghiên cứu, luận án hướng đến đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật hàng hải Việt Nam trong tương quan với pháp luật quốc tế, đồng thời đề xuất các giải pháp khả thi phù hợp với xu hướng công nghệ và yêu cầu hội nhập.

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO HÀNG HÓA TẠI CẢNG BIỂN CỦA TP. HỒ CHÍ MINH

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO HÀNG HÓA TẠI CẢNG BIỂN CỦA TP. HỒ CHÍ MINH .

TÁC GIẢ: TS.ĐỖ HỮU VINH

Cảng biển là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi diễn ra các hoạt động giao nhận, bốc dỡ và lưu chuyển hàng hóa giữa các phương thức vận tải. Tuy nhiên, trong quá trình khai thác, cảng biển cũng đối mặt với nhiều loại rủi ro phát sinh từ yếu tố tự nhiên, kỹ thuật, tổ chức và con người. Những rủi ro này, nếu không được kiểm soát hiệu quả, có thể gây thiệt hại lớn về tài sản, uy tín và làm gián đoạn toàn bộ chuỗi logistics. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc không quản lý chặt chẽ các rủi ro trong cảng biển có thể dẫn đến tổn thất đáng kể về vật chất và tài chính, đồng thời ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và sự phát triển bền vững của cảng.

Xuất phát từ thực tiễn đó, luận án tiến sĩ này được thực hiện nhằm nhận diện, phân loại và phân tích các loại rủi ro thường gặp trong hoạt động quản lý hàng hóa tại cảng biển; từ đó đề xuất các giải pháp quản lý rủi ro khả thi và phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam. Luận án đồng thời tiếp cận các mô hình lý thuyết hiện đại như CORIMAS, quản lý rủi ro chuỗi cung ứng (SCRM), quản lý rủi ro tích hợp (IRM)… và ứng dụng bản thể học để xây dựng ngôn ngữ chung trong quản lý rủi ro hợp tác. Đặc biệt, luận án này tập trung vào việc áp dụng các công cụ khoa học quản trị để phát triển một hệ thống giải pháp đồng bộ, giúp tối ưu hóa quy trình làm việc và giảm thiểu các sự cố rủi ro trong vận hành cảng.

Luận án được triển khai theo cấu trúc 5 chương, kết hợp giữa cơ sở lý luận và khảo sát thực tiễn, làm nền tảng cho việc xây dựng bộ giải pháp toàn diện về quản lý rủi ro hàng hóa tại cảng biển. Dưới đây là tóm tắt nội dung của 5 chương trong luận án:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý rủi ro hàng hóa tại cảng biển
Chương này cung cấp nền tảng lý thuyết và tổng quan về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro tại cảng biển. Đồng thời, giới thiệu mô hình CORIMAS và các mô hình quản lý rủi ro hiện đại trong logistics và cảng biển. Từ đó, luận án xây dựng cơ sở lý thuyết vững chắc cho việc quản lý rủi ro hợp tác trong ngành vận tải cảng.

Chương 2: Thực trạng rủi ro trong nghiệp vụ chứng từ hàng hóa tại cảng biển
Chương này phân tích các rủi ro thường gặp trong quá trình xử lý chứng từ, bao gồm chứng từ nhập – xuất, bảo quản hàng hóa, thủ tục hải quan và kế toán kho hàng. Thực trạng tại các cảng biển lớn tại Việt Nam cũng được khảo sát để làm rõ các vấn đề cụ thể và mức độ tác động của từng loại rủi ro.

Chương 3: Rủi ro tổn thất hàng hóa trên tàu và trong quá trình dỡ hàng
Chương này nghiên cứu các loại rủi ro vật lý tác động đến hàng hóa trong quá trình vận chuyển, xếp dỡ tại cảng, bao gồm các vấn đề như tổn thất về nhiệt độ, thông gió, trộn hàng, bụi bẩn, gỉ sét, hư hỏng cơ học, và rủi ro do hành vi phá hoại hoặc mất cắp. Chương này cũng đưa ra các quy trình kiểm tra, giám sát và giải quyết khi có sự cố xảy ra.

Chương 4: Rủi ro liên quan đến hàng container tại cảng biển
Tập trung vào việc phân tích các loại rủi ro đặc thù liên quan đến vận hành container, bao gồm các vấn đề như mất mát, hư hỏng, sai sót trong kiểm đếm và giao nhận container. Chương này cũng đánh giá mức độ ảnh hưởng của rủi ro đối với các hoạt động vận tải đường biển và đưa ra các phương án kiểm soát phù hợp.

Chương 5: Đề xuất giải pháp quản lý rủi ro hàng hóa tại cảng biển
Chương này đề xuất các giải pháp toàn diện để quản lý rủi ro trong các khâu quan trọng của cảng biển như giao nhận hàng hóa, kiểm soát chứng từ, vận hành thiết bị nâng hạ, lưu kho hàng hóa và xử lý các nhóm hàng đặc thù (như hàng nguy hiểm, hàng siêu trường, hàng container). Các giải pháp được đề xuất bao gồm cải tiến quy trình nghiệp vụ, áp dụng công nghệ số, sử dụng các hệ thống phần mềm quản lý, và tổ chức lại hệ thống kho bãi để giảm thiểu rủi ro.

Kết luận
Cuối cùng, luận án tổng kết những kết quả nghiên cứu đạt được, khẳng định những đóng góp lý luận và thực tiễn của nghiên cứu, đồng thời chỉ ra các hạn chế và định hướng nghiên cứu trong tương lai.

---

Với những giải pháp quản lý rủi ro được đề xuất trong luận án, hy vọng rằng nghiên cứu này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tại các cảng biển Việt Nam, giúp giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.

Từ khóa: cảng biển, quản lý rủi ro, hàng hóa, logistics, chứng từ, container, CORIMAS, ontology